Qinghai Eyaleti
Qinghai
(Çinghay), Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuzeybatısında, Qinghai-Tibet
Platosu’nda yer alan bir eyalettir. Kuzeybatıda Gansu eyaleti,
güneydoğuda Sichuan (Siçuan) eyaleti, kuzeybatıda Sincan Uygur Özerk
Bölgesi ve güneybatıda ise Tibet Özerk Bölgesi ile çevrilidir.
Eyalet başkenti Xining’dir (Şining). Qinghai’in nüfusu 5.5 milyon, yüzölçümü ise 721.000 km²’dir.
Coğrafya ve İklim
Qinghai’in
büyük bölümü dağlardan ve yüksek platolardan oluşur, deniz suyu
seviyesinden 3000 m yukarıdadır. Sıradağlar arasında geniş vadiler ve
tepelik alanlar yer alır. Büyük bir düzlük olan Qaidam Havzası platonun
kuzeybatısındadır. Havzanın güneydoğusunda, karla kaplı Tanggula
Dağlarından gelen çok sayıda ırmağın oluşturduğu geniş bir bataklık
bulunur. Çin’in en büyük gölü olan Koko Nor Gölü de bu eyalet sınırları
içindedir.
Qinghai
tipik bir karasal iklime sahiptir. Kışlar soğuk ve rüzgarlı, yazlar ise
sıcak geçer. Ocak ayı ortalama sıcaklıkları -18 ile -7 ˚C arasında,
Temmuz ayı ortalama sıcaklıkları ise 5 – 21 ˚C arasında seyreder.
Yağışlar yaz aylarında yoğunlaşır.
Nüfus
Qinghai
nüfusunun %54.5’ini Han Çinlileri, %20.87’ini Tibetliler oluşturur. Hui
(Müslüman Çinliler), Moğol, Salar, ve Monguor (Tu) gibi pek çok azınlık
grup yaşar.
Ulaşım
Eyalet
başkenti Xining’den geçen Lanqing Demiryolu hattı, eyalete giriş ve
çıkıştaki ana ulaşım hattıdır. Yeni inşa edilen Golmud ve batı Qinghai
üzerinden geçen Qinghai-Tibet hattı ise Çin’in diğer bölgerini Tibet’e
bağlar. Eyaletteki Xining Caojiabu Havaalanı, Pekin, Lanzhou, Golmud ve
Delinghua’ya uçuş seferleri düzenler.
Ekonomi
Qinghai,
Çin Halk Cumhuriyeti’nin en küçük eknomisine sahip eyalettir. Demir ve
çelik üretimi, ağır sanayi etkinlikleri arasında önemli yer tutar.
Qaidam Havzası’ndan çıkarılan petrol ve doğalgaz ihraç edilmektedir.
Tarih
Qinghai
olarak bilinen bölge 2000 yıl kadar önce Han Hanedanı denetimi
altındaydı. Yüzyıllar boyunca Tibetli ve Moğolların oluşturduğu göçebe
çobanların ve Koko Nor Gölü’nün kuzeydoğu köşesine yerleşmiş Çinli
çiftçilerin yaşadığı, düşük nüfuslu bir bölge olarak kaldı. Qinghai
eyaleti, Yuan, Ming ve Qing Hanedanları’nın denetiminden sonra 1928’de
Çin Cumhuriyeti’nin, 1949 yılında ise Çin Halk Cumhuriyeti’nin bir
eyaleti olmuştur.
Turizm ve Kültür
Bölgenin
zengin turizm kaynakları bulunur: Çin’in en büyük tuz gölü olan Qingahi
Gölü, Qinghai Gölü’nün kuzeybatısında yer alan meşhur Kuş Adası,
Xunhua’da doğa reservatı, Gelugpa Mezhebi’ne bağlı Tibetlilerin en büyük
altı tapınağından biri olan Kumbum Tapınağı, Antik Çin’den günümüze en
büyük ve en iyi şekilde muhafaza edilmiş olan Liuwan Antik Mezarları,
500 yıl önce inşa edilmiş olan Qutan Tapınağı, Kanbula Doğa Parkı,
Wufeng ve Laoye Dağları vs.
Qinghai
eyaleti sadece tarihi yerleri ve doğal manzaraları ile değil, aynı
zamanda içinde barındırdığı renkli değişik halklar ve kültürlerle de
meşhurdur. Eyalette yaşayan önemli azınlık grupları Tibetliler,
Mançular, Tular ve Salorlardır.
Eğitim
Qinghai Eyaleti’ndeki Üniversiteler:
• Qinghai University / Qinghai Üniversitesi
• Qinghai Normal University / Qinghai Eğitim Üniversitesi
• Qinghai University for Nationalities / Qinghai Halk/Milletler Üniversitesi