Henan Eyaleti
Henan
(ya da Hınan), Çin’in ortakuzey kesiminde yer alan yönetim bölgesi.
Kuzeyde Shanxi (Şanşi) ve Hebei, doğuda Shandong ve Anhui, batıda
Shaanxi (Şaanşi), güneyde de Hubei eyaletleri ile çevrilidir. Henan
eyaletinin başkenti Zhengzhou’dur. Eyalet nüfusu 100 milyondan fazladır,
eyalet yüzölçümü ise 167.000 km²’dir.
Henan
eyaletine bağlı 18 il vardır: Zhengzhou, Kaifeng, Luoyang,
Pingdingshan, Anyang, Hebi, Xinxiang, Jiaozuo, Puyang, Xucheng, Luohe,
Sanmenxia, Nayang, Shangqiu, Xinyang, Zhoukou, Zhumadian ve Jiyuan.
Coğrafya & İklim
Henan
topografik açıdan batıdaki dağlık kesim ve doğudaki ovalık kesim olarak
ikiye ayrılabilir. Huang (Sarı) Nehri de bölgeyi, altıda biri kuzeyde,
altıda beşi güneyde kalmak üzere eşit olmayan iki parçaya böler. Nehrin
güneyinde kalan bölgede orta yükseklikte bir dizi dağ havzasından oluşan
geniş ve yüksek bir alan uzanır. Buaradaki en önemli sıradağlar Xionger
ve Funiu’dur. Henan’da üç nehir sistemi vardır: kuzey ve kuzeydoğuda
Huang Nehri, doğu ve güneydoğuda Huai Nehri ve güneybatıda Tang ve Tao
nehirleri.
Henan
iklim açısından Kuzey Çin Ovası ile Yangtze Vadisi arasındaki geçiş
bölgesinde yer alır. Kışlar çok soğuk, yazlar ise sıcak nemli geçer.
Kuzeyden güneye doğru artarak yıllık oratalama sıcaklık 13-15 ˚C
arasında seyreder, yıllık ortalama yağışı ise 600-900 mm’dir. Birbirini
izleyen şiddetli yağışlar ve kuraklıklar Yangtze Vadisine göre daha çok
görülür. Geçmişte büyük kıtlıkların yaşandığı bölgede şiddetli bahar
yağmurları ve bazen ortaya çıkan dolu fırtınaları da yıkıcı bir rol
oynar. Yaz aylarında kuraklık zamanlarında görülen kum fırtınaları, kış
fırtınalarından daha kötü sonuçlara yol açar.
Nüfus
100.000.000’dan
fazla nüfusu ile Henan, Çin’in en kalabalık eyaletidir. Henan’ın nüfusu
temelde Han Çinli çoğunluğuna dayanmasına rağmen bölgede Hui, Meng,
Zang başta olmak üzere toplam 55 farklı etnik kökenli azınlık grupları
yaşamaktadır. Eyalette nüfusun en yoğun olduğu yer doğu ovasıdır.
Ekonomi
Henan
ekonomisi son yirmi yılda hızlı bir büyüme göstermiştir. Bu atılım
Çin’in en yoksul eyaletlerinden biriyken diğer orta seviye Çin
eyaletleriyle karşılaştırılabilecek hale gelmiştir. 2009 yılında
Henan’ın gayri safi yurtiçi hasılası 339 milyar ABD Doları olarak
gerçekleşmiştir. Bu istatistiğiyle Çin’in beşinci ekonomisi olmuştur.
Halkın
başlıca besin kaynağı bölgenin en önemli ürünü olan buğdaydır. Henan
aynı zamanda Çin’in en çok buğday ekilen ve üretilen bölgesidir. Başlıca
gıda ürünleri kışlık buğday, darı, kaoliang (kocadarı), soyafaulyesi,
arpa, mısır, tatlıpatates, pirinç ve mercimektir. Sanayiye dönük en
önemli ürünler ise pamuk, tütün, bitkisel yağlar ve ipektir.
Henan,
nitelikli çeki hayvan sayısı bakımından diğer eyaletlerin önünde yer
alır. Bu hayvanların başında gelenler ise eşek ve öküzdür. En önemli
besi hayvanı domuzdur. Batıdaki dağlarda yetiştirilen keçi ve
koyunlardan nitelikli et ve yün elde edilir.
Henan
aynı zamanda Çin’deki en eski ipekböcekçiliği merkezlerinden biridir,
dışarıya önemli miktarda ipek satılır. Bölgede kömür ve demir cevheri de
bulunur. Traktör sanayisi imalat sektörü içinde önemli bir yer tutar.
Ulaşım
Shanghay’ın
batısında, Wuhan’ın kuzeyinde, Pekin ve Tianjin’in güneyinde, Xian’ın
da doğusunda yer alan Henan eyaleti Çin’in merkezi bölgesinde bulunur.
Eyaletin elverişli ve üstün ulaşım şartları doğu, batı, kuzey ve güneyi
birbirine bağladığı için Henan’ın ekonomik kalkınmasında önemli rol
oynar.
Başkent
Zhengzhou, Çin’in en büyük iki ana demiryolu olan,
Pekin-Hankou-Guangzhou hattı ile Çin’in doğu kıyısından en batıdaki
Uygur Özerk Bölgesi’ne kadar uzanan Longhai hattının kavşak noktasıdır.
Büyük miktarda yük ve yolcu taşınan Pekin-Guangzhou Demiryolu’nun tümü
iki hatlıdır. Bölgeden ayrıca büyük bir otoyol geçer.
Tarih & Kültür
Henan,
Çin ulusunun beşiğidir. Xia (Şia) Hanedanı’ndan Kuzey Song Hanedanı’na
kadar, 20’den fazla imparator ailesi başkentlerini Henan eyaletinde
kurmuştur ya da başkentlerini buraya taşımıştır. Tarihte Çin’in siyasi,
ekonomik ve kültürel merkezi olan Henan, Çin’de 8 meşhur antik başkentin
Henan’da bulunmasıyla övünç duyar. Bu antik başkentlerden Luoyang dokuz hanedan süresince; Kaifeng yedi hanedan süresince; Anyang Yinshang Hanedanı döneminde; Zhengzhou
ise Shang Hanedanı döneminde ülkenin başkenti olmuştur. Antik Çin’in
dört buluşundan üçü: pusula, barut ve kağıt yapımı teknolojisi Henan
eyaletinde icat edilmiştir. Henan eyaleti, uzun tarihi, değerli kültürel
mirası ve tarihi yerleri ile Çin’in tarih müzesi olarak kabul edilir.
Miktar bakımından yer altı kültürel eserlerde Çin’de ilk sırada, yerüstü
kültürel eserlerde ise Çin’de ikinci sıradadır.
Turizm
Henan
kültürel mirası ve eserleriyle turizm bakımından çok zengin bir
eyalettir. Bölgede başlıca görülmesi gereken yerler: Luoyang’daki
Longmen Mağarası, Anyang’da Yinxu (Yinşü), Songhan Shaolin (Şaolin)
Tapınağı, Yuntai Dağı ve Qingming Bahçesi’dir.
Bölgeye
has yöresel tatlar ise: Yuanyang pirinci, Kaifeng karpuzu, Qixian
(Çişian) ve Zhongmou (Congmo) sarımsağı, Xinyang (Şinyang) kestanesi,
Xixia (Şişia) Çin bektaşi üzümü, Jiaozuo yer elması ve Luoyang şakayık
çiçeğidir. Bunlardan Luyang şakayık çiçeği yurtiçi ve yurtdışında çok
meşhurdur.
Eğitim
Henan
eyaletinde yüksek öğretimin hızlı gelişimiyle beraber, eyalette toplam
1.450.000 üniversite öğrencisi ve 28 üniversite/fakülte bulunmaktadır.
Bu kurumların arasında özellikle Zhengzhou Üniversitesi ve Henan
Üniversitesi çok geniş kapsamlıdır.
Henan Eyaleti’ndeki Üniversiteler:
•Zhengzhou University / Zhengzhou Üniversitesi
• Zhongzhou University / Zhongzhou Üniversitesi
• Henan University of Technology / Henan Teknoloji Üniversitesi
• Henan College of Finance & Taxation / Henan Finans & Vergileme Fakültesi
• Zhengzhou University of Light Industry / Zhengzhou Hafif Endüstri Üniversitesi
• Zhongyuan University of Technology / Zhongyuan Teknoloji Üniversitesi
• North China University of Water Conservancy and Electric Power / Kuzey Çin Su Koruma ve Elektrik Enerjisi Üniversitesi
• Zhengzhou Institute of Aeronautical Industry Management / Zhengzhou Uçak Sanayi Yönetimi Fakültesi
• Henan Agricultural University / Henan Ziraat Üniversitesi
• Henan Business College / Henan İşletme Fakültesi
• Henan University of TCM / Henan Geleneksel Çin Tıbbı Üniversitesi
• Luoyang Normal University / Luoyang Eğitim Üniversitesi
• Henan University of Science and Technology / Henan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi
• Luoyang Institute of Science and Technology / Luoyang Bilim ve Teknoloji Fakültesi
• Henan University / Henan Üniversitesi
• Shangqiu Normal University / Shangqiu Eğitim Üniversitesi