Shanxi (Şanşi), Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuzeyinde, doğuda Hebei, güneyde ve güneydoğuda Henan, batıda Shaanxi eyaletleri, kuzeyde ise İç Moğolistan Özerk Bölgesi ile çevrili eyalettir.

Eyalet başkenti Taiyuan’dir. 32 milyon nüfusuyla Shanxi, 156.000 km²’lik alan kaplar.

2010 yılındaki gayri safi yurtiçi hasıla 134.2 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.

Coğrafya ve İklim

Shanxi’nin merkezi Taiyuan, bölgenin tam ortasında yer alır. Dağlarla çevrili olan Shanxi topraklarının büyük bölümü deniz düzeyinden ortalam 300-900 m yükseklikteki geniş bir yayladan oluşru. Huang Nehri (Sarı Nehir) bir boğazdan geçerek kuzey-güney yönüne akar ve Shanxi’nin batı sınırını oluşturur. Büyük Ova ile Moğolistan arasında ve yanı başında dağ sıraları (batıda Luliang Shan, doğuda Taiyue Shan ve Taihang Shan, kuzeydoğuda Wutai Shan) yer alır. Yükselen bir platolar bütünü olan (ortalama 1200 m) Shanxi, kuzeyden güneye doğru çöküntü havzalarının art arta sıralandığı orta kesimindeki Fenhe çöküntüsüyle dışarı açılır.

Shanxi’de yarı kurak bir iklim vardır. Ocak ayı ortalama sıcaklıkları 0 ˚C altında, Temmuz ayı ortalama sıcaklıkları ise 21 -26 ˚C arasında seyreder. Kışlar uzun, kurak ve soğuk, yazlar ise ılıman, nemli ve yağışlı geçer.

Nüfus

Shanxi’de nüfusun çoğunluğunu Han Çinlileri, azınlık grupları ise Çin Müslümanları, Moğollar ve Mançular oluşturur. Eyalette en önemli kentsel yerleşim bölgeleri Taiyuan ve Datong’dur.

Ulaşım

Shanxi’de ulaşım altyapısı gelişmiştir. Komşu eyaletleri ve Shanxi’de büyük kentlere bağlayan birçok demiryolu hattı ve otobanlar mevcuttur. Shanxi’nin ana havalimanı ise Taiyuan Wusu Havaavalanıdır.

Ekonomi

Shanxi’nin kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasılası Çin ortalamasının altındadır. Pek çok nedenden dolayı Çin’in diğer doğu eyaletlerine göre daha az gelişmiştir. En başta coğrafi engeller Shanxi’nin diğer doğu Çin eyaletleri gibi uluslararası ticaret yapmasında en büyük engeldir.

Taiyuan önde gelen bir sanayi ve madencilik merkezi, Datong ise Hebei eyaleti ile İç Moğolistan Özerk Bölgesi sınırına yakın bir madencilik ve demiryolu ulaşım merkezidir.

Shanxi geniş kömür ve maden yatakları ile ihracat için pamuk üretimi açısından önem taşır. Antrasit ve yüksek nitelikli kok kömürü bölgede ağır sanayinin gelişmesine yol açmıştır. Başlıca madencilik merkezleri Datong, Xishan, Yangchuan, Fenxi ve Xiangang’dadır. Yüz elli dolayında küçük çaplı maden ocağı tüm bölgeye yayılmıştır. Demir cevheri de çıkartılır. Çin’in en büyük titanyum ve vanadyum yatakları da Fenxi yakınlarındadır. Ayrıca gümüş, çinko ve bakır da çıkartılır; güneybatıda da tuz üretilir.

Sanayi büyük ölçüde Taiyuan-Youci bölgesinde toplanmıştır. Demir-çelik, ağır makine, kimayasal madde ve kimyasal gübre üretimi başlıca sanayilerdir. Bunların yanı sıra çimento, kağıt, dokuma ürünleri, un ve şarap fabrikaları da vardır.

Shanxi Çin’in en büyük pamuk üreticisidir. Bölgede üretilen susamın hem çekirdeğinden hem de liflerinden yararlanılır.

Tarih

M.Ö. 5000-3000 yılları arasında Shanxi’de tahıl üretildiğine ilişkin bulgular vardır. Eski çağlardan bu yana Shanxi, Hebei ve Henan’ın verimli ovaları stratejik bir konuma sahip olmuştur. Ayrıca Çin ile Moğolistan ve Orta Asya bozkırları arasında bir tampon bölge işlevi görmüştür. Askeri ve ticari anayollardan birinin üzerinde bulunan Shanxi eyaleti, Budizm’in Hindistan’dan Çin’e geldiği yollardan biri olmuştur. Farklı hanedan dönemlerinde Shanxi’nin siyasi statüsü, Çin’deki hükümetin gücüne göre değişmiştir.

Shanxi’de ticari etkinlikler 18. ve 19. yüzyıllarda bütün Çin’e ün salan bir banker ve tüccarlar sınıfı yaratmıştır. 1911/12’de Qing Hanedanı’nın devrilmesinden sonra, savaş ağası Yan Xishan II. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar eyaleti mutlak diktatör olarak yönetmiştir. Çin-Japon Savaşı (1937-45) sırasında Japonlar Shanxi’de kömür madenleri açtılar ve ağır sanayi kurdular. 1949’da Komünist orduların Shanxi’nin denetimini ele geçirmesinden sonra, dağ üslerinde kurdukları tarım ve el sanatları kooperatifleri bölge ekonomisinin canlandırılmasında önemli rol oynamıştır.

Shanxi Mutfağı

Hamur yemeklerinin memleketi Shanxi mutfağı, Çin’de, hatta dünyada ün salmıştır. Shanxi’ye has meşhur yemekler: tounao, kabuğu soyulmuş noodle, Tai mantarı, Baode Wantuo, kuzu sakatatı, Shaomei, fasülye ezmeli kek ve Xiezhou koyun etidir.

Turizm

Shanxi uzun tarihinden ötürü kültürel ve tarihi sit alanları bakımından zengindir. Bölgedeki antik yapıların çoğu Liao ve Song Hanedanları’ndan önce yapılmıştı. Bu sebebten dolayı Shanxi “Çin’in Antik Mimari Müzesi” olarak bilinir. Bu antik yapılardan bazıları: Datong kentinde bir Budist harikası olan Yungang Mağarası; 1997 yılında UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesine dahil olan Pingyao antik kenti; Çin’deki en uzun ve en eski tahta pagoda tapınağı Tahta Pagoda’dır.

Tarihi ve kültürel yerlerin yanı sıra Shanxi’de muhteşem doğa sit alanları mevcuttur. Örneğin: Çin’in kutsal Budist yerlerinden biri sayılan Wutai Dağı, Hukou Şelaleleri ve Çin’de beş kutsal dağdan biri olan Hengshan Dağı mutlaka ziyaret edilmelidir.

Eğitim

Shanxi Eyaketi’ndeki Üniversitler:

• Taiyuan University of Science and Technology / Taiyuan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi
• North University of China / Çin Kuzey Üniversitesi
• Taiyuan Normal University / Taiyuan Eğitim Üniversitesi
• Taiyuan University of Technology / Taiyuan Teknoloji Üniversitesi
• Shanxi Finance & Taxation College / Shanxi Finans ve Vergicilik Fakültesi
• Shanxi Biological Application Vocational Technical College / Shanxi Biyoloji Uygulamalar Melek Teknik Fakültesi
• Shanxi University of Finance & Economics / Shanxi Finans ve Ekonomi Üniversitesi 
• Shanxi University / Shanxi Üniversitesi
• Shanxi Medical University / Shanxi Tıp Üniversitesi
• Shanxi University of Traditional Chinese Medicine / Shanxi Geleneksel Çin Tıbbı Üniversitesi
• Taiyuan University  / Taiyuan Üniversitesi