Jiangxi Eyaleti
Kısaca
“Gan” olarak da bilinen ve Çin’in ortagüney kesiminde yer alan Jiangxi
(Ciangşi) eyaleti, kuzeyde Hubei ve Anhui, doğuda Zhejiang ve Fujian,
batıda da Hunan eyaletleriyle çevrilidir. Merkezi Nanchang’dır. 43
milyon nüfusu ile Jiangxi, 167.000 km²’lik bir alanı kaplar.
Coğrafya
Jiangxi
toprakları bölgenin güney ucundan Poyang Gölü’ne ve kuzeyde Yangtze
Nehri’ne doğru akan Gan Nehri’nin akaçlama havzasına denk düşer. Dört
bir yanını saran dağlar ve tepeler ayrı kütleler halinde
yükseldiklerinden özellikle Hunan sınırında bölgeler arası ulaşıma
olanak sağlayan koridorlar görülür. Başlıca dağ sıraları arasında
kuzeydoğuda Huaiyu Dağları, doğuda Wuyi Dağları, güneyde Jinlian Dağları
ve Dayu Dağları, batıda Zhuguang, Wanyang, Yunxiao, Wugong ve Jinling
dağları, kuzeybatıda da Mufou ve Lu dağları sayılabilir.
Jiangxi
astropik bölgede yer aldığından yazları sıcak ve nemli, kışlarıysa
soğuk geçer. Soğuk kışlara rağmen topraklarının büyük bölümünde ürün
alma mevsimi 10-11 ayı bulur. Bölgede bol yağış görülür.
Nüfus
Yüzyıllar
boyunca Kuzey Çin’den dalga dalga göç alan Jiangxi’de nüfusun çoğunluğu
Han Çinli’sidir. Yaygın konuşma dili olan Mandarin (Standart Çince)
belirgin bir Aşağı Yangtze şivesiyle konuşulur. Bölgede küçük azınlık
grupları oluşturan Meolar ve Yaolar dışında az sayıda da Müslüman yaşar.
Ulaşım
Jiangxi
eyaletinde ulaşım sistemi çok elverişlidir. Eyaletteki ana arterler
otobana dönüştürülmüş ve toplam otoban uzunluğu da 2.200 km’ye
ulaşmıştır. Şanghay-Kunming ve Pekin-Kowloon demiryolu hatları Jiangxi
üzerinden geçer. Nanchang, Jiujiang, Jingdezhen, Ganzhou ve Jian’da
olmak üzere eyalette toplam beş sivil havaalanı bulunur. Bu
havaalanları, otobanlar, çapraz kesişen demiryolu hatları ve Nanchang ve
Jiujiang’daki limanlar elverişli bir deniz-kara-hava ulaşım ağı
oluşturmuştur.
Tarih
Jiangxi,
Shang Hanedanı döneminde (M.Ö. 16-11. yüzyıl) yaklaşık 3000 yıl önce
Tunç Devri’ne girmiştir. Batı Han Hanedanı döneminde (M.Ö. 202), Jiangxi
“Yuzhang Kaymakamlığı” olarak yeniden adlandırılmıştır, Sui Handenı
döneminde (M.S. 581-618) ise “Hongzhou Bölgesi Komutanlığı” olarak
adlandırılmıştır.
Qing
(Mançu) Hanedanı yönetiminde (1644-1911/12) yaşanan uzun barış dönemini
ayaklanmalar ve savaş ağalarının egemenliği izledi. 1926’da Çan
Kay-şek’in milliyetçi güçleri bölgede denetimi ele geçirdi. Çan Kay-şek
ile komünistler arasındaki ittifak bozulunca, Jiangxi yeniden Çin’de
iktidar mücadelelerinin aracı durumuna geldi. 1938-45 yılları arasında
Japon işgaline uğrayan bölge 1949’da komünist birliklerin eline geçti.
Jiangxi,
Çin komünist devriminin beşiği olmuştur. Jinggang Dağı’nda Mao Zedong
tarafından kurulan kırsal devrimci temel “kızıl şehir” olarak bilinir.
Kültür
Çin’in
en eski geleneksel operalarından biri olan, aynı zamanda “Yiyangqiang”
ya da “Ganju” olarak da bilinen Jiangxi Operası’nın memleketi eyalete
bağlı Yiyang beldesidir. Başta “Raoheban” ve “Xinheban” olmak üzere iki
okuldan oluşan opera 1950 yılında tek çatı altında birleşmiştir. Eyalet
başkenti Nanchang olduktan sonra ve Jiangxi Opera Topluluğu kurulduktan
sonra “Yiyangqiang” Jiangxi Operası olarak adlandırılmıştır.
“Yiyangqiang”,
Çin tiyatro tarihinin incisi sayılır. Doğuşundan sonra, tiyatro
dünyasını eşi görülmemiş bir şekilde mest etmiş ve unutulmaz bir etkisi
olmuştur. Çin tiyatro tarihinde yeni bir sayfa açılmıştır.
“Yiyangqiang”, bünyesinde “Tuge”, “Bangqiang” ve “Gundao” olmak üzere
çeşitli şarkılı türleri de barındırır. Emekçi halk arasında popüler olan
operanın karakterleri cüretkar, rahat ve canlıdır. Özgür oyunculuk
biçimi, sesli ve yankılı ezgileri sert toplumsal gerçekler ile
biçimlenmiştir. Güney Song Hanedanı döneminden beri Yiyang beldesi ve
yöresinde savaş ve açlık yaşanmıştır. İşte bu yaşama savaşında verilen
mücadeleler sonucu sesli ve yankılı “Yiyangqiang” oluşmuştur. Birçok
yerel Çin operaları bu ezgiler ve oyunculuk biçiminden etkilenmiştir.
“Yiyangqiang” 20 Mayıs 2006’da, “Çin’in Manevi Kültür Mirası” listesine
girmiştir.
Turizm
1996
yılında UNESCO Dünya Kültürel Listesi’ne giren Lushan Dağı; kutsal
devrimci sit alanı olan Jinggang Dağı; Taoizm düşünce akımının beşiği
olan Dragon ve Kaplan Dağı; muazzam manzarasıyla Shangqing Dağı başta
olmak üzere birçok turistik yer eyalete yayılmıştır. Doğal manzaraları
bakımından da Jiangxi iyi bir şöhrete sahiptir. Örneğin; Wuyuan köyü
Çin’in en güzel köy ünvanını taşır.
Jiangxi Mutfağı
Eyalet
dışında az bilinse de Jiangxi mutfağı zengin ve kendine özgüdür.
Yemeklerde kullanılan bazı tatlar Çin’deki en yoğun olanlarındandır,
özellikle kırmızı biber, salamura edilmiş ve mayalanmış ürünler çok
kullanılır.
Eğitim
Jiangxi Eyalati’ndeki Üniversiteler:
Nanchang University / Nanchang Üniversitesi
Jiangxi Institute of Education / Jiangxi Eğitim Fakültesi
Nanchang Institute of Technology / Nanchang Teknoloji Fakültesi
Jiangxi Science and Technology Institute / Jiangxi Bilim ve Teknoloji Fakültesi
East China Jiaotong University / Doğu Çin Jiaotong Üniversitesi
Jiangxi Agricultural University / Jiangxi Ziraat Üniversitesi
Jiangxi Bluesky University / Jiangxi Bluesky Üniversitesi
Jiangxi Normal University / Jiangxi Eğitim Üniversitesi
Jiangxi University of Finance & Economics / Jiangxi Finans ve Ekonomi Üniversitesi
Jiangxi University of Traditional Chinese Medicine / Jiangxi Geleneksel Çin Tıbbı Üniversitesi
Jiangxi People's Police College / Jiangxi Polis Koleji