24.12.2013 CRI - Çin'de her yıl moda sözcük ve ifadeler belirleniyor. (Shi Da Liuxing Yu,十大流行语) Çeşitli sosyal, politik ve ekonomik hadiseler vesilesiyle halkın diline dolanan bu sözcükler, o yılın özeti mahiyetinde. Moda sözcükler üzerinden Çin'in gündemini de takip etmek mümkün.

Her yılın en çok kullanılan sözcükleri, Ulusal Dil İzleme Merkezi tarafından yerli medya ve internet siteleri taranarak belirleniyor. Bu çalışma sürecinde 1 milyardan fazla sözcük taranıyor.

Çin'de 2013 yılında en çok telaffuz edilen ifadesi ise malum, Çin Rüyası

Çin Rüyası'nı ''güzel Çin'', ''refah toplumunun gerçekleştirilmesi'', ''ekolojik medeniyet'', ''özgüven'' gibi ifadeler izliyor. Bu ifadelerin hepsi Xi Jinping liderliğindeki yeni Çin hükümetinin temel politikalarına gönderme yapıyor.

Ulusal Dil İzleme Merkezi tarafından belirlenen bu sözcükler elbette Çin'in ''resmî'' gündemini gösteriyor. Bir de halkın kendi gündemi var. Çin vatandaşlarının günlük hayatta en çok konuştuğu konuları ve sosyal medyanın ''trend''lerini görmek içinse başka bir listeye bakmamız gerekiyor, Çin'de 2013'ün moda internet sözcükleri listesine.

Çarıklı zengin...

Bu listenin ilk sırasında ''tuhao'' sözcüğünü görüyoruz. Bu sözcüğü Türkçeye en anlaşılabilir şekilde ''çarıklı zengin'' olarak çevirebiliriz. Tuhao, Çin'in kırsal kesimlerindeki ekonomik gelişmişliği iyi değerlendirerek zenginleşen, ancak adab-ı muaşeret kuralları anlamında biraz geride kalan kişileri ifade ediyor. Buna zenginliğin içselleştirilememesi durumu da diyebiliriz.

Tuhao aslında Çinliler için yeni bir ifade değil. 20. yüzyılın ortalarındaki tarım devriminin sloganlarından biri şuydu: ''Tuhao'yu devir, topraklarını paylaş!'' Bu eski moda sözcük, kullanımı ve içeriği değişerek bugünlerde yeniden revaçta.

Peki, bir tuhao'yu nasıl tanıyabiliriz? Basit bir örnek verelim; Apple markasının yeni ürünü olan şampanya renkli iPhone 5s'nin Çin'de bu kadar rağbet görmesinin en önemli sebebi, işte bu çarıklı zenginler...

2013'ün moda internet sözcüklerinden biri ''dama''. Dama için ''orta yaşlı Çinli kadın'' diyebiliriz. Bu sözcüğü moda yapansa, orta yaşlı Çinli kadının altına olan ilgisi. Dama olarak tabir edilen kadınların, aile bütçesi konusunda ellerinin sıkı, ancak kuyumcuya girdiklerinde ellerinin açık olduğu söyleniyor...

Çin'in gündemi her geçen gün uluslararasılaşıyor. Batı medyasında yer alan Çin haberlerinde, bazı Çince ifadeler İngilizceye çevrilmeden, orijinal halleriyle kullanılıyor. Kuşkusuz bunlardan en popüler olan guanxi kelimesi. Guanxi, Çin'in kendi sosyal dinamiklerinin bir ürünü olduğu için, başka bir dile çevrildiğinde anlamı daralıyor.

Çin'in politik ve ekonomik gücü de, bazı kelimelerin Çince haliyle kavramlaşmasına neden oluyor. ÇKP'nin meşhur ''iki toplantı''sı, CNN televizyonu tarafından Çincesine sadık kalınarak ''liang hui'' olarak duyuruldu.

Oxford İngilizce Sözlük'te yer alan Çince kökenli sözcükleri sayısı 120. Geçtiğimiz günlerde iki yeni Çince kelime daha bu sözlüğe eklendi; tuhao ve dama. Çin'e özgü sosyal ilişki anlamındaki ''guanxi'', hane kayıt sistemi anlamındaki ''hukou'', zabıta anlamında chengguan, daha önceden Oxford sözlüğüne girmiş kelimeler.